Epilepsi Tedavi Yöntemlerine ve Sürecine Genel Bakış

Epilepsi teşhisi konduktan sonraki adım epilepsinin tedavi edilmesidir. Bazı epilepsi sendromların ve epilepsi türlerinin tedavisi yokken bazılarının tedavisi vardır. Tedavideki temel amaç nöbetleri kontrol etmektir. Bunun için en uygun tedavi yöntemi aranır.

Tedavi seçenekleri kişinin sahip olduğu nöbet türüne ve epilepsi sendrommuna göre değişir. Tedavi süreci kişiden kişiye değişir.

Epilepsinin tedavisinde 4 yöntem vardır. Bunlar:

• İlaçla tedavi
• Cerrahi tedavi
• Cihazla tedavi
• Diyetle tedavi

Epilepsi tedavisi için bazı yaklaşımlar da vardır. Bunlar:

• Bitkisel tedaviler
• Tıbbi esrar
• Tamamlayıcı tedavi yaklaşımları

Doktorların ilk tercih ettiği yöntem ilaçla tedavidir.

Bazı durumlarda ilaçla tedaviyle beraber diyetle tedavi yöntemine başvurabilirler. Tek başına ilaçla tedavinin işe yaramadığı durumlarda diğer tedavi yöntemlerinden birini seçerler veya bu tedavi yöntemiyle beraber gidilmesini isteyebilirler.

Epilepside iki veya daha fazla ilacın kullanmasına rağmen nöbetleri kontrol altına alınamayan epilepsi hastaları dirençli epilepsi hastası olarak tanımlanır. Dirençli epilepsi hastalarında şartları sağlıyorsa diğer tedavi yöntemleri düşünülür.

Tedavi Yöntemleri

İlaçla tedavi

Epilepsi tedavisinde ilk tercihtir. Nöbet türüne göre ilaçlar belirlenir. Nöbet şiddeti ve sayısındaki artış varsa toz artırımı yapılabilir ve ek ilaca başlanabilir. Azalma söz konusuysa ilaç dozunda azaltılmaya gidilebilir. Azaltma işlemi en az 2 yıl nöbet geçirmemesiyle başlanır. Olası bir yan etki görüldüğünde ilaç değişimine gidilebilir.

2 ve daha fazla ilaç kullanılmasına karşın nöbetler kontrol edilemeyen epilepsiler dirençli epilepsi olarak adlandırılır. Diğer tedavi seçenekleri düşünülebilir. Diğer tedavi seçeneklerden birinin kullanılması sonucu nöbetlerde azalma söz konusuyla zamanla azaltılmaya gidilebilir.

Diyetle tedavi

Genellikle nöbet ilaçlarıyla beraber nöbetlerin azaltılması için kullanılan tedavi yöntemidir.

Ketojenik diyet

Yüksek yağlı ve düşük karbonhidratlı yiyeceklerin kullanıldığı ve dirençli epilepsilerin tedavisinde kullanılan diyettir.

Modifiye Atkins diyeti

Ketojenik diyete göre daha az kısıtlayıcıdır. Yüksek yağ teşvik edilir. Yiyecekler tartılmaz ve ölçülmez. Ancak hasta ve hasta yakını tarafından karbonhidrat sayımının takip edilmesi gerekir.

Düşük glisemik indeks tedavisi

2002 yılında ketojenik diyete alternatif olarak geliştirilmiştir. Günlük tüketilen karbonhidrat miktarına ek glisemik indeksi düşük olan karbonhidratlara dikkat etmektedir.

Orta zincirli trigliserit diyeti

Ketojenik diyete oranla daha az kısıtlayıcıdır. Yüksek karbonhidrat ve protein toleransı vardır.

Cihazla tedavi

Nöbetlerin kontrolünde farklı yöntemlerle ve beynin farklı yerlerine yerleştirilen cihazlara başvurularak yapılan tedavi yöntemidir.Bunlar:

• Vagal sinir stimülasyonu
• Derin beyin stimülasyonu
• Eksternal Trigeminal Sinir Stimülasyonu (eTNS)
• Duyarlı Nörostimülasyon (RNS)

Vagal Sinir Stimülasyonu

Cihazla tedavinin bir parçası olan vagal sinir stimülasyonu (VNS), vagus siniri yoluyla beyne düzenli, hafif elektrik atımları göndererek nöbetleri engelleyebilir veya azaltabilir. 4 yaş üstü çocuklar ve yetişkinler için uygundur.

Tedavi sol göğüs bölgesinde cilt altına yerleştirilen bir cihazdan oluşur. Jeneratör cihazına bir elektrot veya tel bağlanır ve deri altına yerleştirilir. Tel, boyundaki vagus siniri etrafında tutturulur veya sarılır.

Derin Beyin Stimülasyonu (DBS)

DBS, ilaçların çalışmadığı zamanlarda kontrol edilemeyen fokal nöbetlerle 18 yaş ve üstündeki kişilere tedavi etmek için kullanılabilir. Ameliyat olup nöbeti devam edenler için kullanılır.

DBS cerrahi işlemi birkaç saat sürmektedir. Ameliyat süresinin çoğunda kişi uyanıktır. Birçok hasta için beyinin her iki tarafına bir elektrot yerleştirilir. Cerrahi sırasında elektrotun doğru yerleştirilebilmesi için kafatası bir çerçeve ile sabitlenir. Kafatasının her iki tarafına elektrotun yerleştirilebileceği bir delik açılır. Sonrasında her iki elektroda bağlı kablo cilt altından geçirilerek nörostimülatör denilen, göğüs kafesinde cilt altına yerleştirilen cihaza bağlanır. Cihaz ayarı nörostimülatör ile iletişimi saylayan bir cihazla doktor tarafından hastaya uygun şekilde ayarlanır.

Eksternal Trigeminal Sinir Stimülasyonu (eTNS)

eTNS ile veriler sınırlıdır. Daha çok rahatlatmaya yöneliktir. Dirençli epilepsiler de kullanılır. Kullanılan hastaların nöbetlerinde azalma görülmüştür. Ne kadar veri eksikliği olsa FDA tarafından onaylanmış ve reçete edilmesi karşılığında kullanılmaktadır. Ülkemizde şu an için mevcut değildir. Derinin üzerine yapıştırılan bir bant aracılığıyla trigeminal sinire hafif elektriksel gönderen stimülasyondur.

Duyarlı nörostimülasyon (RNS)

Beyin dalgalarını izleyen, daha sonra normalden farklı ve nöbeti andıran bir dalga gözlemlediğinde sinyal gönderip cevap veren cihazdır. Kalıcı değildir. Takıldığı yer kişiye göre değişebilir. İşe yaramadığınd arahaylıkla çıkarılabilir veya kapatılabilir.

Cerrahi tedavi

İlaçla tedavisi zor olan epilepsi hastalarında nöbetin başladığı yer belliyse başvurulan yöntemdir. Beynin nöbete yol açan kısmının çıkarılması veya nöbetin diğer bölgelere yayılmasına neden olan bağların kesilmesidir.

Diğer tedavi yaklaşımları

Tedavi sürecine katkı sağlayan terapi ve farklı tedavilerdir.

Tıbbi Esrarla Tedavi

İlaç tedavisiyle kontrol edilemeyen ve cerrahi tedavisi mümkün olmayan epilepsi sendromlarında kullanılan yöntemdir.

Tamamlayıcı Tedaviler

Tedaviye katkı sağlayacak tedavi ve terapi yöntemleridir.

Tedavi süreci nasıl işler?

Doktor size veya yakınınıza epilepsi teşhisi koyduktan sonra 1 ay içerisinde gelmenizi ister. Bu süre zarfında ilaca başlar. Eğer daha önce teşhis konmuş ve doktor değiştirdiyseniz daha geç gelmenizi ve aynı ilacı kullanmanızı isteyebilir.

İlk olarak ilaçla tedaviye başlar. Teşhis konan sizseniz veya yakınınızsa 1 ay sonra ilacın faydası ve yan etkisi olup olmadığını sorar. Nörolojik muayene yaptıktan sonra kan testi ve EEG ister. Teşhis sürecindeki kan testlerine ek olarak ilacın kandaki değerini ölçülmesini de ister. Eğer genetik nedenlerle epilepsinin varlığı söz konusuysa kan testi istemeyebilir.

Çoğu zaman kan testleri bir gün sonra, EEG testleri 1 hafta içinde sonuçlanır. Kandaki ilaç düzeyinin sonucunun çıkması değişkenlik gösterebilir.

Sonuçlar normal ve nöbetler kontrol altındaysa tedavi nasıl şekillenir?

Testlerin sonuçlar normalse,ilaçların yan etkisi yoksa ve nöbetlerin kontrol altıysa doktorunuz sizin için uygun gördüğü süre zarfında tekrar gelmenizi ister. İlaçlarla kontrol altına alındığı zaman muayeneler arası süre zamanla 3 ay, 6 ay , 1 yılı bulur. Eğer 2 yıl boyunca nöbet geçirilmemişse ilaçta azaltılmaya gidebilir.

Sonuçlarda anormallik varsa ve nöbetler varsa tedavi nasıl şekillenir?

Sonuçlarda anormallik varsa ve nöbetleriniz varsa ikinci bir ilaca başlayabilir. Eğer sonuçlarda vitamin, demir vb. eksiklik varsa bunun için ilaç yazabilir. Sonuçlarda anormal bir durum söz konusuysa doktorlar 1 ay sonra gelmenizi isteyebilir. Bunun nedeni sizi en iyi tedavi edecek ilacı bulmaktır.

İlaçla kontrol altına alınana kadar birden fazla ilaç kullanılabilir. 2 ilaçtan fazla kullanılmasına rağmen kontrol edilemeyen epilepsiler dirençli epilepsi olarak kabul edilir. Cerrahi ve cihazlı tedavi uygulanması için şartlar sağlanıyorsa bu seçenekler düşünülebilir.

Cerrahi ve cihazla tedavi yöntemi uygulandıktan sonra nöbet azalmasına paralel olarak ilaçlarda azaltılmaya gidilebilir.

Tedavinin sonlandırılması

Kimi kişiler hayatı boyunca ilaç kullanmak zorundayken kimileri zamanla ilaçlar bırakılarak tedavisi bitirilebilir.

Nöbetler kontrol altına alınmışsa ve 2 yıl geçmişse ilaçlar azaltılarak sonlandırılır. Doktorun hastaya uygun yöntemler seçerek azaltma uykulanır. Genelde 3 haftaya yarım doz düşürülerek azaltılır.

Tedavinin sonlandırılması epilepsinin tekrarlanmayacağı anlamına gelmez.